Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
(Κ.Π. Καβάφης, Ιθάκη, Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984).
Οι διακοπές είναι συνυφασμένες με το ταξίδι. Η παύση από την κανονικότητα και την προβλεψιμότητα της καθημερινής ζωής και η κατά διαστήματα άρση του επαναλαμβανόμενου μοτίβου της ρουτίνας αποτελούν αναγκαιότητα για την καλή ψυχική υγεία. Το ταξίδι μάς μετακινεί από την κανονικότητα της καθημερινής ζωής στο καινούργιο και το απρόβλεπτο: νέες εικόνες, πρόσωπα, εμπειρίες και περιβαλλοντικά ερεθίσματα που προσβάλλουν τα αισθητήριά μας. Το ταξίδι μας ψυχαγωγεί, μας μορφώνει, μας εμπλουτίζει και μας ανανεώνει. Τι μας προσφέρει όμως πραγματικά;
Πρώτ’ απ’ όλα το ταξίδι εξελίσσει τη δημιουργικότητά μας. Ο εγκέφαλός μας είναι ευαίσθητος στην αλλαγή, επηρεάζεται από νέα περιβάλλοντα και εμπειρίες. Νέοι ήχοι, μυρωδιές, γεύσεις, εικόνες, αισθήσεις, δημιουργούν διαφορετικές συνάψεις στον εγκέφαλο. Καθώς οι νευρωνικές συνάψεις του εγκεφάλου επηρεάζονται από το περιβάλλον και την εμπειρία, το ταξίδι, με τα πολλαπλά ερεθίσματα που παρέχει δημιουργεί νέες συνάψεις και μας καθιστά πιο δημιουργικούς (Tadmor, Galinsky & Maddux, 2012). Όσο πιο επιτυχώς προσαρμόζεται κάποιος και ενσωματώνεται σε νέους, διαφορετικούς πολιτισμούς, τόσο πιο δημιουργικός θα γίνει και θα οδηγηθεί σε επαγγελματική επιτυχία. Ακόμη, το ταξίδι αυξάνει την εμπιστοσύνη. Όσο πιο πολύ ταξιδεύει κάποιος, τόσο περισσότερο θα βιώνει γενικευμένη εμπιστοσύνη, ασχέτως του χρονικού διαστήματος του ταξιδιού (Galinsky & Maddux, 2014). Με την προώθηση της δημιουργικότητάς μας με αυτό τον τρόπο καλλιεργείται η επικέντρωσή μας στο εδώ και τώρα, η συνειδητή γνώση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των σωματικών μας αισθήσεων, όπως και του περιβάλλοντος γύρω μας, η ενσυνειδητότητα (Crane, 2015).
Το ταξίδι επιδρά καταλυτικά στην προσωπικότητά μας. Η ανάγκη που δημιουργείται για να προσαρμοστούμε στις νέες συνθήκες μάς καθιστά πιο δεκτικούς, πιο ανοικτούς (Zimmerman & Never, 2013). Επιπλέον, αυτή η προσαρμογή μάς κάνει να αντιδρούμε λιγότερο στις καθημερινές αλλαγές και αυξάνει τη συναισθηματική σταθερότητα.
Το ταξίδι μάς ανακουφίζει από το στρες. Με το ταξίδι σταματάμε να βιώνουμε το στρες της καθημερινότητας, αφού αυτό μας παρέχει τη δυνατότητα για αλλαγή και καινοτομία με τη μορφή της συνάντησης με νέες εικόνες και εμπειρίες και με τη γνωριμία νέων ανθρώπων. Οι θετικές επιδράσεις του ταξιδιού δεν γίνονται αισθητές μόνο κατά τη διάρκεια, αλλά και πριν και μετά το ταξίδι (Gilbert & Abdullah, 2002. Kumar, Killingsworth & Gilovich, 2014).
Επιπλέον, το ταξίδι ενδυναμώνει τις σχέσεις. Καθώς βελτιώνει την αυτοεκτίμησή μας, ενισχύει την εγγύτητα και την αντίληψη των κοινών ενδιαφερόντων και στόχων με τους άλλους. Οι έρευνες υποδεικνύουν ότι όταν βγαίνουμε από την κοινωνική ζώνη ασφαλείας μας και εισερχόμαστε σε ένα διαφορετικό πολιτισμικό πλαίσιο, ενδυναμώνουμε την προσωπική μας ταυτότητα, τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας και αυξάνουμε την αυτοπεποίθησή μας.
Το ταξίδι μάς βοηθά να αλλάξουμε την οπτική μας, τον τρόπο θέασης των πραγμάτων. Μάς απεγκλωβίζει από τον εγωκεντρισμό μας και από μια περιορισμένη οπτική, διευρύνει την οπτική μας και μεγαλώνει την κατανόησή μας. Καθώς μας μαθαίνει να καταλαβαίνουμε καλύτερα τους άλλους, διευρύνουμε την κατανόηση του εαυτού μας και εμβαθύνουμε στην εξερεύνησή του.
Τέλος, το ταξίδι μάς εκπαιδεύει στον σεβασμό. Αν σεβασμός είναι να αντιλαμβανόμαστε την ύπαρξη των άλλων και να συντονιζόμαστε με αυτούς, το ταξίδι μάς μαθαίνει να σεβόμαστε, να γινόμαστε πιο ανεκτικοί και να αποδεχόμαστε τη διαφορετικότητα. Και επειδή για να σεβαστούμε τον άλλο χρειάζεται πριν απ’ όλα να τον αντιληφθούμε, να τον δούμε, να τον παρατηρήσουμε, το ταξίδι μάς εκπαιδεύει στον σεβασμό, καθώς ασκεί τη ματιά, το βλέμμα και την παρατηρητικότητά μας και οξύνει τα αισθητήριά μας. Με το ταξίδι μαθαίνουμε να σεβόμαστε και να κάμπτουμε τον εγωκεντρισμό μας, γιατί αντιλαμβανόμαστε ότι δεν είμαστε μόνοι, αλλά αντιθέτως, αποτελούμε ένα κομμάτι στον χάρτη ενός πολύχρωμου, πολύμορφου και πολυδιάστατου κόσμου.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Cao, J. & Galinsky, A. D. & Maddux, W. W. (2014). “Does Travel Broaden the Mind? Breadth of Foreign Experiences Increases Generalized Trust”. Social Psychology and Personality Science, 5(5), σ. 517-525.
Crane, B. (2015). “For a More Creative Brain, Travel”. Ανακτημένο στις 14 Φεβρουαρίου 2017, από https://www.theatlantic.com/health/archive/2015/03/for-a-more-creative-brain-travel/388135/
Gilbert, D. & Abdullah, J. (2002). “A study of the impact of the expectation of a holiday on an individual’s sense of well-being”. Journal of Vacation Marketing, 8(4), σ. 352-361.
Kumar, A., Killingsworth, M. A., & Gilovich, T. (2014). “Waiting for Merlot: Anticipatory Consumption of Experiential and Material Purchases”. Psychological Science, 25(10), σ. 1924-1931.
Tadmor, C. T., Galinsky, A. D. & Maddux, W. W. (2012). “Getting the most out of living abroad: biculturalism and integrative complexity as key drivers of creative and professional success”. Journal of personality and social psychology, 103(3), σ. 520-542.
Zimmerman, J. and Neyer, F. J. (2013). “Do we become a different person when hitting the road? Personality development of sojourners”. Journal of Personality and Social Psychology, 105(3), σ. 515-530.
Βασιλική Παππά, MSc, PhD,
Συμβουλευτική ψυχολόγος,
Επιστημονικά υπεύθυνη Σχολών Γονέων
