Οι γιορτές αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της σχολικής ζωής. Με το σχεδιασμό και την υλοποίησή τους το σχολείο συμμετέχει ενεργά σε σημαντικά γεγονότα της κοινωνικής και της θρησκευτικής ζωής. Συνήθως, τα παιδιά περιμένουν τις γιορτές με ενθουσιασμό και ευχαριστιούνται όταν συμμετέχουν σε αυτές. Ωστόσο, αρκετές φορές οι γιορτές είναι συνδεδεμένες με στρες και άγχος που μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά ακόμα και στη σθεναρή άρνηση της συμμετοχής τους. Αυτό μπορεί να ξεκινά κατά τη διάρκεια των προβών και να κορυφώνεται λίγο πριν την έναρξη της γιορτής, ή να εμφανίζεται ακριβώς την ημέρα της γιορτής.
Τα σχολεία σήμερα και οι εκπαιδευτικοί θέλουν να εμπλέκουν όλα τα παιδιά στις γιορτές τους και σαφέστατα αυτό είναι το σωστό. Επιδιώκεται η όσο το δυνατόν ισομερής και δίκαιη διανομή των ρόλων, η οποία βέβαια γίνεται με έναν τρόπο που να εκπληρώνει και τον παιδαγωγικό σκοπό των γιορτών. Οι γιορτές είναι σημαντικό να συμβάλλουν στην κοινωνική, συναισθηματική, ηθική, πνευματική και αισθητική ανάπτυξη των παιδιών, ώστε να ανταποκρίνονται σε αυτές με χαρά και να λειτουργούν με τους συμμαθητές τους σαν ομάδα. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, τα παιδιά καλό είναι να μην είναι απλώς καθοδηγούμενα, εκτελώντας ένα προκατασκευασμένο πρόγραμμα, αλλά να συμμετέχουν ενεργά στη διαμόρφωσή του με τις ιδέες και τις απόψεις τους.
Η ένδειξη ενδιαφέροντος από πλευράς των γονιών για την προετοιμασία της γιορτής είναι σημαντική. Αρχικά, οι γονείς καλό είναι να ενδιαφερθούν περισσότερο για όλη τη γιορτή αντιμετωπίζοντάς την ως ομαδική διαδικασία και όχι ως ατομική δραστηριότητα. Είναι χρήσιμο να προσπαθήσουν μέσα από διευκρινιστικές ερωτήσεις να αντλήσουν πληροφορίες – στο μέτρο του δυνατού – σχετικά με το περιεχόμενο της γιορτής και την εμπλοκή των παιδιών στο σχεδιασμό και την υλοποίησή της. Αν το παιδί δυσκολεύεται ή αρνείται να συμμετάσχει, τότε ο γονιός καλό είναι να διερευνήσει τους λόγους για τους οποίους το παιδί δυσανασχετεί, τους λόγους για τους οποίους δε θέλει να αναλάβει το συγκεκριμένο ρόλο: ντρέπεται; Φοβάται ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί σε αυτόν; Ήθελε κάποιον άλλο ρόλο; Συγκρίνει το ρόλο του με εκείνους των φίλων του και νιώθει αδικημένο; Αυτά και άλλα ερωτήματα μπορεί να ταλανίζουν ένα παιδί, στα οποία καλό είναι ο γονιός να προσπαθήσει να οδηγήσει το παιδί τόσο στην αναγνώριση και τη συνειδητοποίησή τους, όσο και στην αντιμετώπισή τους.
Την εμπειρία της συμμετοχής του στη σχολική γιορτή κάθε παιδί τη βιώνει τελείως διαφορετικά. Ένα εσωστρεφές παιδί μπορεί να τη βιώνει από μία δύσκολη, έως και επώδυνη διαδικασία. Το να εκτεθεί σε ενήλικες, τόσο σε γνωστούς (γονείς, παππούδες, συγγενείς γενικότερα), όσο και σε άγνωστους (γονείς και συγγενείς συμμαθητών του) δεν είναι κάτι εύκολο. Βλέπουμε συχνά παιδιά να παραλύουν από το φόβο τους λίγο πριν αρχίσει η γιορτή, αρνούμενα έντονα να συμμετάσχουν, παρά τις προτροπές και τον καθησυχασμό των γονιών και των δασκάλων τους. Για να βοηθηθούν ουσιαστικά τα παιδιά αυτά χρειάζονται τη σταδιακή εξοικείωση με τέτοιου είδους διαδικασίες. Από την άλλη, τα εξωστρεφή παιδιά συνήθως αντιμετωπίζουν τη γιορτή ως ευχάριστη εμπειρία. Η δυσκολία εδώ μπορεί να έχει να κάνει με τη σωστή οριοθέτησή τους από την πλευρά των εκπαιδευτικών, έτσι ώστε να αποφεύγεται η διάθεση για αυτοπροβολή και εντυπωσιασμό των ενηλίκων, ξέχωρα από τη δουλειά της ομάδας.
Σε κάθε περίπτωση, ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι να αντιμετωπίσει κάθε παιδί με τον απαιτούμενο σεβασμό. Με το να το ενθαρρύνει περισσότερο, δείχνοντάς του εκτίμηση, αναγνωρίζοντας τη βελτίωσή του -όπου αυτή επιτυγχάνεται, εκφράζοντας σταθερότητα και συνέπεια στην οριοθέτησή του, αλλά και διαθεσιμότητα παράλληλα στις ανάγκες του, θα βοηθήσει το παιδί να διαχειριστεί το άγχος του. Ο εκπαιδευτικός που είναι πραγματικός παιδαγωγός δεν προωθεί τον ανταγωνισμό, αλλά την άμιλλα, μέσα από την ανακάλυψη της γνώσης, τη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη και την καλλιέργεια της ομαδικότητας.
Βασιλική Παππά, MSc, PhD,
Συμβουλευτική ψυχολόγος,
Επιστημονικά υπεύθυνη Σχολών Γονέων.
